به طور کلی سیم کشی دندان یا ارتودنسی روش ها و انواع بسیار متنوعی دارد که از میان آنها می توان به ارتودنسی نامرئی، لینگوال، نگهدارنده، فانکشنال، متحرک یا پلاک، دیمون، ثابت و… اشاره کرد.
۱- نامرئی
در رابطه با این نوع از درمان باید بگوییم به عنوان نوعی از درمان شناخته می شود که در آن دستگاه ارتودنسی را نمی توان در دهان فرد مشاهده کرد. این یعنی هر زمانی که فرد دهان خود را باز نماید دستگاه، به دلیل شفاف بودن خود به سختی قابل مشاهده خواهد بود. به همین دلیل هم هست که در سال های اخیر، افراد بسیاری برای این نوع درمان به ویژه در میان بزرگسالان، تمایل بسیاری نشان داده اند.
روش های ارتودنسی نامرئی به دو صورت کلی قابل انجام است:
• لینگوال (Lingual orthodontics) یا زبانی: در این نوع درمان، محل قرار گیری سیم و همین طور براکت ها قابل مشاهده نیست و می توان از آن به عنوان نوعی جایگزین درمان ارتودنسی نامرئی یاد کرد. از جمله ویژگی های این روش می توان به دیده نشدن براکت ها در دهان، عدم بروز مشکلات زیبایی بسیار در صورت تجمع رنگدانه و جرم در اطراف براکت ها، هزینه درمان نسبتا بالاتر از سایر روش ها، زمان بر بودن طراحی دستگاه و قرارگیری آن در دهان، ناراحتی و آزردگی زبان و… اشاره کرد.
• ارتودنسی با براکت های شفاف یا سرامیکی: در این روش، دستگاه ارتودنسی ثابت است و امکان خارج کردن آن در طول درمان نیز وجود نخواهد داشت. امروزه براکت های سرامیکی جایگزین زیباتر و بسیار مطمئن تری برای براکت های فلزی هستند. از جمله ویژگی های این روش می توان به پنهان بودن نسبی دستگاه، عدم تاثیرگذاری بر روی نحوه صحبت کردن و گفتار بیمار، گران قیمت بودن، احتمال شکنندگی براکت ها و ساییدگی مینای دندان و… اشاره کرد.
البته از دیدگاهی دیگر نیز می توان ارتودنسی شفاف را به دو دسته ثابت و متحرک دسته بندی نمود. بر اساس این دسته بندی، سیم کشی لینگوال و درمان با براکت های شفاف، بخشی از نوع ثابت به حساب می آیند و درمان با پلاک های شفاف نیز جزئی از روش متحرک خواهند بود. باید به این نکته اشاره کنیم که تفاوت اصلی روش های مختلف درمان در قابلیت خارج نمودن دستگاه از درون دهان فرد خلاصه می شود.
۲- لینگوال
سیم کشی لینگوال را می توان به عنوان یکی از روش های جدید و البته نه چندان محبوب در بین عموم دانست که در طی آن تمامی اجزای دستگاه بر روی دندان ها و مجاور زبان قرار داده می شوند. در این شیوه درمانی از براکت هایی فلزی استفاده می شود که با توجه به محل قراگیری آنها در پشت دندان ها، قابل مشاهده نبوده و در نتیجه، نامرئی به نظر می رسند.
شاید بتوان این ویژگی را به عنوان مهم ترین مزیت این مدل از درمان نام برد. در کنار این موارد باید بگوییم که به دلیل قابل رویت نبودن براکت ها، با وجود تجمع رنگدانه و جرم در اطراف آنها نیز هیچ گونه مشکل زیبایی به وجود نخواهد آمد. ناگفته نماند که این روش، محدودیت هایی نیز دارد که از میان آنها می توان به هزینه بالا، زمان بر بودن، مشکلات کاربردی، آزردگی زبان و… اشاره کرد.
۳- نگهدارنده
این روش از درمان را می توان به عنوان یکی از اقدامات لازم بعد از پایان سیم کشی ثابت دانست. این یعنی پس از به پایان رسیدن درمان ارتودنسی ثابت و برداشتن براکت ها، درمان ارتودنسی به پایان نمی رسد، بلکه مرحله دوم آن، که شامل ارتودنسی نگهدارنده می شود، آغاز می گردد. از میان دلایل نشان دهنده لزوم استفاده از ارتودنسی نگهدارنده می توان به این موارد اشاره کرد:
• برای قرارگیری دندان ها به محل ایده آل در دوره درمان ارتودنسی ثابت، معمولا نیروهایی به بافت های لثه ای و دندان ها وارد می شوند. به همین دلیل هم بعد از به اتمام رسیدن این درمان، بافت ها نیازمند سازماندهی مجدد خواهند بود.
• پس از پایان درمان ارتودنسی ثابت، دندان ها در موقعیت جدیدی قرار گرفته و برای بازگشت به حالت اولیه شان تمایل پیدا خواهند کرد.
• ادامه رشد فک ها در کودکان و نوجوانان، احتمال بی نظمی دندان ها را افزایش خواهد داد.
۴- فانکشنال
این نوع از از اتودنسی دندان، در واقع با دستگاهی انجام می شود که می توان آن را نوعی از دستگاه نوع متحرک دانست که غالبا برای درمان مشکلات اسکلتی فک در کودکان و نوجوانان مورد استفاده قرار می گیرد. می توان گفت که درمان فانکشنال غالبا در بیمارانی تجویز می شود که در سن رشد هستند، هنوز بالغ نشده اند، فک بالای آنها جلو آمده و یا فک پایین عقب رفته ای دارند.
۵- ارتودنسی متحرک
روش ارتودنسی متحرک مناسب افرادی است که گرفتار مشکلات فکی و دندانی هستند و می خواهند بهترین روش را با به صرفه ترین هزینه پیدا کنند. به طور کلی باید بگوییم که روش های بسیار متنوعی از درمان برای نظم دادن به دندان ها وجود دارد که نوع متحرک نیز یکی از محبوب ترین و رایج ترین آنهاست. در واقع باید بگوییم که ارتودنسی متحرک نوعی از درمان است که با کمک آن، بیمار می تواند دستگاه ارتودنسی را هنگام غذا خوردن یا مسواک زدن از دهان خود در آورده و بعد از آن دوباره سر جای خود بگذارد. به همین دلیل هم یکی از مهم ترین ویژگی های این روش، وابستگی بالای آن به خود بیمار است.
استفاده از پلاک متحرک غالبا در چنین مواردی تجویز می شود:
• درمان مشکلات فکی و اسکلتی در کودکان و نوجوانان
• برطرف کردن مشکلات جزئی دندانی در بیماران
• استفاده به عنوان درمان نگهدارنده پس از پایان درمان ارتودنسی ثابت در همه سنین
• استفاده برای افرادی که نمی توانند به طور تمام وقت از دستگاه ارتودنسی استفاده نمایند.
۶- ارتودنسی دیمون
همان طور که از نام این روش بر می آید مشخص ترین خصوصیت آن، استفاده از براکت های دیمون است. براکت های دیمون در واقع با طراحی منحصر به فرد خود، نیاز به کش های کوچک لاستیکی برای حفظ سیم ارتودنسی بر روی براکت ها را به طور کامل حذف می کنند. سیم ارتودنسی در این براکت ها با کمک مکانیسم و ساختار کشویی نگه داشته می شود. به همین دلیل نیز اصطکاک بین سیم و براکت به مراتب کاهش یافته و حرکت دندان ها نیز تسریع و تسهیل می گردد.
طراحی سیستم دیمون از نظر چگونگی قرارگیری و مکانیسم اتصال براکت ها به دندان همانند دستگاه های ارتودنسی معمولی است، اما ویژگی متفاوت این روش، سیستم های خاص ارتودنسی اش، برای ایجاد نیرویی بسیار ملایم و مناسب برای دندان هاست که نتیجه آن نیز عدم ایجاد کمترین ناراحتی برای بیمار در زمان درمان است.
۷- ارتودنسی ثابت
این روش را می توان متداول ترین نوع ارتودنسی در افراد بزرگسال دانست. در طراحی این سیستم، هر یک از براکت ها به یک دندان چسبانده می شوند و در نهایت نیز با کمک سیم هایی سراسری به هم متصل می گردند. در طی درمان دندان ها با این روش، سیم ها برای صاف کردن دندان و اصلاح موقعیت فک تنظیم می شوند.
باید به این نکته نیز اشاره کنیم که در این نوع درمان، تمامی اجزا ثابت هستند و در نتیجه، بیمار نمی تواند آن را از دهان خود خارج نماید. این نوع ارتودنسی قابلیت های بسیاری دارد و مشکلات دندانی و فکی را نیز به راحتی اصلاح می کند. اما برتری این روش ارتودنسی چیست؟ یکی از مزیت های ارتودنسی ثابت این است که در سقف دهان یا همان کام بیمار، صفحه پلاستیکی قرار نمی گیرد و در نتیجه نیز هیچ گونه اختلالی در صحبت و غذا خوردن برای او شکل نخواهد گرفت.